Centralni vladni sklad za lokalne naložbe kot instrument klientelistične politike v lokalni upravi na Poljskem – položaj nemške manjšine v provinci Opolskie
DOI:
https://doi.org/10.4335/20.4.1113-1142(2022)Ključne besede:
centralni državni sklad, klienelizem, lokalna uprava, nemška manjšina, PoljskaPovzetek
Cilj prispevka je analizirati porazdelitev sredstev iz Centralnega državnega sklada za lokalne naložbe (CDSLN), ki so bila v letih 2020–2021 dodeljena občinam in okrožjem province Opolskie, v katerih v lokalnih upravah vlada nemška manjšina. Oblikovana je bila hipoteza, da se občine in okrožja, v katerih vlada nemška manjšina, ne obravnavajo kot nevtralne občine v enakem smislu kot nestrankarske občine, ki jih upravljajo lokalni vladni uradniki, ki ne zastopajo nacionalnih političnih strank, in da se lahko te občine in okrožja tako soočajo z diskriminacijo pri razdeljevanju sredstev, podobno kot je bilo ugotovljeno v primeru opozicijkega „senatnega bloka“. Hipoteza se je izkazala za točno. V primerjavi z nestrankarskimi lokalnimi upravami je manj verjetno, da bodo lokalne uprave nemške manjšine prejele podporo, in prejmejo relativno manj podpore v okviru dveh tranš konkurence CDSLN. Lokalne vlade nemške manjšine so tudi v slabšem položaju kot lokalne vlade senatnega bloka.
Literatura
Bartnicki, S. (2019) Głosowanie klientelizmem pisane, czyli jak zwiększać szanse reelekcji w wyborach wójtów i burmistrzów, Studia Socjologiczne, 1(232), pp. 65-93, https://doi.org/10.24425/122490.
Bergvall, D., Charbit, C., Kraan, D-J. & Merk, O. (2006) Intergovernmental transfers and decentralized public spendings, Working Paper No. 3 (Paris: OECD Network on Fiscal Relations Across Levels of Government), available at: https://www.oecd.org/tax/federalism/37388377.pdf (July 3, 2022).
Berlińska, D. (1999) Mniejszość niemiecka na Śląsku Opolskim w poszukiwaniu tożsamości (Opole: Stowarzyszenie Instytut Śląski i PIN-Instytut Śląski w Opolu).
Berry, C.R., Burden, B.C. & Howell, W.G. (2010) The President and the Distribution of Federal Spending, American Political Science Review, 104(4), pp.783-799, https://doi.org/10.1017/S0003055410000377.
Bussines Insider (2021) Jarosław Gowin zarzuca PIS-owi korupcję polityczną. “Posłowie otrzymali atrakcyjne propozycje” (August 11, 2021), available at: https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/jaroslaw-gowin-zarzuca-pis-owi-korupcje-polityczna/vxwmm3k (July 3, 2022).
Brender, A. & Drazen, A. (2005) Political budget cycles in new versus established democracies, Journal of Monetary Economics, 52(7), pp. 1271-1295, https://doi.org/10.1016/j.jmoneco.2005.04.004.
Campbell, A. & Coulson, A. (2006) Into the mainstream: Local democracy in Central and Eastern Europe, Local Government Studies, 32(5), pp. 543-561, https://doi.org/10.1080/03003930600896129.
Case, A. (2001) Election Goals and Income Redistribution: Recent Evidence from Albania, European Economic Review, 45(3), pp. 405-423, https://doi.org/10.1016/S0014-2921(00)00078-7.
Chałupnik, M. (2020) Trwa spór w sprawie dotacji z rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych. Wojewoda opolski mówi o zrównoważonym rozwoju, prezydent Opola o braku transparentności w konkursie (Radio Opole), available at: https://radio.opole.pl/100,356883,trwa-spor-w-sprawie-dotacji-z-rzadowego-funduszu (June 6, 2022).
Czepil, B. (2020) Quality of Governance at the Communal Level in Poland: An Exploratory Study of the Worst Performer Case from the Opolskie Province, Halduskultuur: The Estonian Journal of Administrative Culture and Digital Governance, 21(1), pp. 22-55, https://doi.org/10.32994/hk.v21i1.224.
Dziennik.pl (2012) Ziobryści chcą uderzyć w Niemców. Platforma: To idiotyczne!, (August 27, 2012), available at: https://wiadomosci.dziennik.pl/polityka/artykuly/402190,solidarna-polska-chce-zmienic-ustawe-o-mniejszosciach-narodowych.html (August 30, 2022).
Fukuyama, F. (2014) Political order and political decay (New York: Farrar, Straus and Giroux).
Geisler, R. (2009) Górnośląski regionalizm jako praktyka dyskursywna, Studia Socjologiczne, 4(195), pp. 63-84.
Gendźwiłł, A. & Żółtak, T. (2014) Why do non-partisans challenge parties in local politics? The (extreme) case of Poland, Europe-Asia Studies, 66(7), pp. 1122–1145, https://doi.org/10.1080/09668136.2014.927644.
Gieorgica, P. J. (1991) Polska lokalna we władzy PZPR (Warszawa:Uniwersytet Warszawski, Europejski Instytut Rozwoju Lokalnego i Regionalnego), available at: https://www.euroreg.uw.edu.pl/pl/publikacje,polska-lokalna-we-wladzy-pzpr (July 4, 2022).
Grossman, P. J. (1994) A Political Theory of Intergovernmental Grants, Public Choice, 78(3/4), pp. 295–303, http://www.jstor.org/stable/30027171.
Guziejewska, B. (2007) Subwencje i dotacje dla samorządu terytorialnego w polityce finansowej państwa, Gospodarka Narodowa, (4), pp. 71-89.
Ilovenysa.pl (2018) Kordian Kolbiarz: Koalicja z PIS'em jest koalicją z rozsądku (December 13, 2018), available at: https://ilovenysa.pl/polityka/kordian-kolbiarz-koalicja-z-pisem-jest-koalicja-z-rozsadku/ (July 3, 2022).
Jończy, R. & Łukaniszyn-Domaszewska, K. (2014) Wpływ ludności pochodzenia niemieckiego oraz organizacji mniejszości niemieckiej na regionalny rozwój społeczno – gospodarczy (Gliwice-Opole: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej).
Kauder, B., Potrafke, N. & Reischmann, M. (2016) Do politicians reward core supporters? Evidence from a discretionary grant program, European Journal of Political Economy, 45, pp. 39-56, https://doi.org/10.1016/j.ejpoleco.2016.09.003.
Khan, H. M. (2002) Patron-client networks and the economic effects of corruption in Asia, In: Johnston, M. & Heidenheimer J. A. (eds.) Political corruption. Concepts and contexts (New Brunswick, New Jersey: Transaction Publishers), pp. 467-488.
Kijowski, D., Kulesza, M., Misiąg, W., Prutis, S., Stec, M., Szlachta, J. & Zaleski, J. (2004) Diagnoza stanu terytorialnej administracji publicznej w Polsce, Samorząd Terytorialny, (1-2), pp. 56-60.
Kristinsson, G. (2001) Clientelism in a cold climate: The case of Iceland, In: Piattoni, S. (ed.) Clientelism, Interests, and Democratic Representation: The European Experience in Historical and Comparative Perspective (Cambridge University Press), pp. 172-192.
Krzemiński, J. (2021) Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych – raport (Tuwartomieszkać.pl), available at: https://tuwartomieszkac.pl/artykuly/rzadowy-funduszy-inwestycji-lokalnych-raport/ (July 12, 2021).
Kurczewski, J. (2007) Self-Identification Structure in Opole Silesia and the Kashubia: A Comparative Analysis, Polish Sociological Review, 1(157), pp. 87–104.
Lane, R.P. (2003) The cyclical behaviour of fiscal policy: evidence from the OECD, Journal of Public Economics, 87(12), pp. 2661-2675, https://doi.org/10.1016/S0047-2727(02)00075-0.
Larcinese V., Rizzo L. & Testa C. (2006) Allocating the U.S. Federal Budget to the States: The Impact of the President, The Journal of Politics, 68(2) pp. 447–456, https://doi.org/10.1111/j.1468-2508.2006.00419.x.
Levitas, A. (2017) Local Government Reform as State Building: What the Polish Case Says About “Decentralization”, Studies in Comparative International Development, 52(1), pp. 23–44, https://doi.org/10.1007/s12116-015-9203-5.
Levitsky, S. & Way, L. (2002) Elections without democracy: the rise of competitive authoritarianism, Journal of Democracy, 13(2), pp. 51-65, http://dx.doi.org/10.1353/jod.2002.0026.
Łada, A. (2021) Czy retoryka antyniemiecka PIS jest skuteczna? Tak, zobacz na kogo najbardziej działa, (July 13, 2021) (OKO.Press), available at: https://oko.press/czy-retoryka-antyniemiecka-pis-jest-skuteczna-tak-zobacz-na-kogo-najbardziej-dziala/ (July 3, 2022).
Łukowski, W. (2017) O mechanizmach sprawowania władzy na szczeblu lokalnym i (nie)obecności partycypacji, Studia z Polityki Publicznej, 3(15), pp. 65-79, https://doi.org/10.33119/KSzPP.2017.3.4.
Manzetti, L. & Wilson, J. C. (2007) Why Do Corrupt Governments Maintain Public Support?, Comparative Political Studies, 40(8), pp. 949-970, doi:10.1177/0010414005285759.
Matlak, J. (2020) Violeta Porowska o rządowej pomocy dla samorządów, czyli Rządowym Funduszu Inwestycji Lokalnych, (December 10, 2020) (Radio Opole), available at: https://radio.opole.pl/124,7637,violetta-porowska-o-rzadowej-pomocy-dla-samorzad (June 4, 2022).
Mazurkiewicz, M. (2015) Wielokulturowy Śląsk Opolski – perspektywa politologiczna, Pogranicze. Polish Borderlands Studies, 3(1), pp. 83–101.
Mazurkiewicz, M. (2017) Partycypacja mniejszości niemieckiej w polskim życiu publicznym po 1989 r. – przypadek Śląska Opolskiego, Rocznik Ziem Zachodnich, 1, pp. 143–164, https://doi.org/10.26774/rzz.167.
Mikulska, A. (2022) Czarnek uderza w mniejszość niemiecką. „To segregacja społeczna”, (February 11, 2022) (OKO.Press), available at: https://oko.press/czarnek-uderza-w-mniejszosc-niemiecka-to-segregacja-spoleczna/ (July 3, 2022).
Ministry of Finance (2019) Krajowa Ocena Ryzyka Prania Pieniędzy i Finansowania Terroryzmu (Warszawa), available at: https://www.gov.pl/web/finanse/krajowa-ocena-ryzyka-prania-pieniedzy-oraz-finansowania-terroryzmu (July 3, 2022).
Mungiu-Pippidi, A. (2011) Becoming Denmark: Understanding good governance historical achievers (European Research Centre for Anticorruption and State-Building), available at: https://www.againstcorruption.eu/wp-content/uploads/2012/02/Becoming-Denmark-Historical-Lessons-Learned.pdf (July 3, 2022),
Muraközy, B. & Telegdy, Á. (2016) Political incentives and state subsidy allocation: Evidence from Hungarian municipalities, European Economic Review, 89(C), pp. 324–344, https://doi.org/10.1016/j.euroecorev.2016.07.003.
Muś, A. & Mazalik, K. (2019) „Ukryta opcja niemiecka” - mniejszość niemiecka i śląska grupa etniczna w przestrzeni publicznej. Studium przypadku, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin Polonia, Sectio K, XXVI, pp. 159-177, http://dx.doi.org/10.17951/k.2019.26.1.159-177.
Muś, A. (2021) Regional politics and ethnic identity: how Silesian identity has become politicized, Nationalities Papers, 49(5), pp. 926-948, https://doi.org/10.1017/nps.2020.48.
Oates, E.W. (1999) An essay on fiscal federalism, Journal of Economic Literature, 37(3), pp. 1120-1149, https://doi.org/10.1257/jel.37.3.1120.
Ogiolda, K. (2021) Janusz Kowalski chciał usunięcia niemieckich nazw na stacjach w Chrząstowicach i Dębskiej Kuźni. Ministerstwo: Postulat niezasadny, (June 11, 2021) (Nowa Trybuna Opolska), available at: https://nto.pl/janusz-kowalski-chcial-usuniecia-niemieckich-nazw-na-stacjach-w-chrzastowicach-i-debskiej-kuzni-ministerstwo-postulat-niezasadny/ar/c1-15656854 (July 3, 2022).
Onet.pl (2018) Andrzej Kruczkiewicz z PIS nowym starostą powiatu nyskiego (November 20, 2018), available at: https://wiadomosci.onet.pl/opole/andrzej-kruczkiewicz-z-pis-nowym-starosta-powiatu-nyskiego/t94d9lz (July 3, 2022).
Onet.pl (2019) Rzecznik Ministerstwa Finansów odpowiada na zarzuty mniejszości niemieckiej (July 30, 2019), available at: https://wiadomosci.onet.pl/kraj/mniejszosc-niemiecka-oburzona-ministerstwo-finansow-odpowiada/bkx67mz (July 3, 2022).
Opioła, W. (2019) Wpływ zróżnicowania narodowościowego na poziom kapitału społecznego lokalnej wspólnoty. Badanie porównawcze w wybranych gminach województwa opolskiego, Studia Regionalne i Lokalne, 75(1), pp. 52–68, http://dx.doi.org/10.7366/1509499517503 .
Papakostas, A. (1999) Why is there no clientelism in Scandinavia? A comparison of the Swedish and Greek sequences of development (Stockholm: Stockholm University, Stockholm Center for Organizational Research).
Perie, A. (2003) Democracy and corruption in the XIX century United States: parties ‘spoils’ and political participation, In: Tiihonen, S. (ed.) The History of corruption in the central government (Amsterdam: IOS Press), pp. 197-2012.
Porawski, A. (2021) RFIL - korupcja polityczna. Studium przypadku klinicznego (Związek Miast Polskich), available at: https://www.miasta.pl/aktualnosci/rfil-korupcja-polityczna-studium-przypadku-klinicznego (July 3, 2022).
Prawo i Sprawiedliwość (2011) Raport o stanie Rzeczpospolitej (Warszawa), available at: http://www.rodaknet.com/raport_o_stanie_rzeczypospolitej.pdf (July 3, 2022).
Roniger, L. (2004) Political clientelism, democracy and market economy, Comparative Politics, 36(3), pp. 353-357, https://doi.org/10.2307/4150135.
Rutkowski, P. (2008) Klientelizm w perspektywie wyborów samorządowych – studium miasta średniej wielkości. Hipoteza klientelistyczna jako próba wyjaśnienia ‘fenomenu reelekcji, In: Raciborski, J. (ed.) Studia nad wyborami. Polska 2005–2006 (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar), pp. 48-69.
Shefter, M. (1997) Party and patronage: Germany, England and Italy, Politics & Society, 7(4), pp. 403-451, https://doi.org/10.1177/003232927700700402.
Siemienska R. & Tarkowski, J. (1980) Polish local leaders and fulfilling community needs: politicians or administrators?, International Political Science Review, 1(2), pp. 245-264, https://www.jstor.org/stable/1600995.
Solé-Ollé, A. & Sorribas-Navarro, P. (2008) The effects of partisan alignment on the allocation of intergovernmental transfers. Differences-in-differences estimates for Spain, Journal of Public Economics, 92(12), pp. 2302–2319, https://doi.org/10.1016/j.jpubeco.2007.06.014
Statistical Office in Opole (2019) Województwo Opolskie. Podregiony, powiaty i gminy, available at: https://opole.stat.gov.pl/publikacje-i-foldery/roczniki-statystyczne/wojewodztwo-opolskie-2019-podregiony-powiaty-gminy,5,15.html (July 4, 2022).
Strauchman, K. (2020) Polityczne zamieszanie w powiecie nyskim. Nadchodzi kolejne przesilenie?, (March 28, 2020) (Nowa Trybuna Opolska), available at: https://nto.pl/polityczne-zamieszanie-w-powiecie-nyskim-nadchodzi-kolejne-przesilenie/ar/ c1-14883763 (July 3, 2022).
Swianiewicz, P. (2003) Transfery z budżetu państwa dla samorządów lokalnych, Studia Regionalne i Lokalne, 1(11), pp. 97-125.
Swianiewicz, P. (2014) An empirical typology of local government systems in Eastern Europe, Local Government Studies, 40(2), pp. 292–311, https://doi.org/10.1080/03003930.2013.807807.
Swianiewicz P. (2015) Absorpcja funduszy strukturalnych przez samorządy – doświadczenia lat 2007-2013, Finanse Komunalne, 22(1-2), pp. 7-21.
Swianiewicz, P. (2020) Wpływ polityki partyjnej na rozdział dotacji celowych na przykładzie Funduszu Dróg Samorządowych, No. 1 (Wspólnota), available at: https://wspolnota.org.pl/fileadmin/Raport_FDS.pdf (July 4, 2022).
Swianiewicz, P. & Łukomska, J. (2020a) Ewolucja sytuacji finansowej samorządów terytorialnych w Polsce po 2014 roku (Warszawa: Fundacja Batorego), available at https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2020/05/Ewolucja-sytuacji-finansowej-samorzadow_final.pdf (July 4, 2022).
Swianiewicz, P. & Łukomska, J. (2020b) Finanse samorządu terytorialnego w dobie pandemii (Warszawa: Fundacja Batorego), available at: https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2020/11/Finanse-samorzadu-w-dobie-pandemii.pdf (July 4, 2022).
Swianiewicz, P. & Łukomska J. (2021) Najbogatsze samorządy w 2020 roku. Rangking dochodów jst (Wspólnota), available at: https://wspolnota.org.pl/news-rankingi/najbogatsze-samorzady-w-2020-roku (June 4, 2022).
Swianiewicz, P. & Flis, J. (2021a) Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych – reguły podziału (Warszawa: Fundacja Batorego), available at: https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2021/01/Rzadowy-Fundusz-Inwestycji-Lokalnych-regu%C5%82y-podzia%C5%82u.pdf (August 30, 2022).
Swianiewicz, P. & Flis, J. (2021b) Central Government Fund for Local Investments – patterns taking hold (Warszawa: Fundacja Batorego), available at: https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2021/05/The-Government-Fund-for-Local-Investment-III_patters-taking-hold.pdf (August 30, 2022).
Sześciło, D., Gąsiorowska, A., Łapszyński, R. & Zakroczymski S. (2021) Central Government Fund for Local Investments: a needs-based or a politics-based scheme? (Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego), available at: https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2021/01/Raport_RFIL_ka%C5%BCdemy-wed%C5%82ug-potrzeb-czy-wed%C5%82ug-barw-politycznych.pdf (July 4, 2022).
Sześciło, D. (2018) Recydywa centralizmu? Zmiany w polityce państwa wobec samorządu po 2015 roku (Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego), available at: https://www.batory.org.pl/upload/files/Programy%20operacyjne/ Masz%20Glos/D_Szescilo%20Recydywa%20centralizmu.pdf (July 3, 2022).
Szmeja, M. (2007) Silesian identity: social and political problems, Journal of Borderland Studies, 22(1), pp. 99-115, https://doi.org/10.1080/08865655.2007.9695671.
Tarkowski, J. (1983) Patronage in a centralized, socialist syystem: the case of Poland, International Political Science Review, 4(4), pp. 495-518, https://www.jstor.org/stable/1601089.
Tarkowski, J. (1994) Patroni i klienci w gospodarce planowej, In: Tarkowska, E. (ed.) Socjologia świata polityki. Tom II. Patroni i klienci (Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN), pp. 127-138.
Veiga, L.G. & Veiga, F.J. (2013) Intergovernmental fiscal transfers as pork barrel, Public Choice, 155(3/4), pp. 335–353, https://doi.org/10.1007/s11127-011-9863-2.
Walczak, W. (2013) Zawłaszczanie stanowisk w administracji samorządowej - element umacniania systemu władzy, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, (288), pp. 67-78.
Weingrod, A. (1968) Patrons, Patronage and Political Parties, Comparative Studies in Society and History, 10(4), pp. 377-400, https://doi.org/10.1017/S0010417500005004.
Worthington, A. C. & Dollery, B. E. (1998) The political determination of intergovernmental grants in Australia, Public Choice, 94(3/4), pp. 299–315. http://www.jstor.org/stable/30024346.
Yoder, J. A. (2003) Decentralisation and regionalisation after communism: administrative and territorial reform in Poland and the Czech Republic, Europe-Asia Studies, 55(2), pp. 263–286, https://doi.org/10.1080/0966813032000055877.